„zawsze powinni modlić się i nie ustawać” (Łk 18, 1)

Perykopa ewangeliczna, którą Kościół Święty słucha i rozważa podczas eucharystycznej Liturgii Słowa, wprowadza nas głęboko w tajemnicę Królestwa Bożego i ponownego przyjścia Syna Człowieczego, które Zbawiciel zapowiadał w 17 rozdziale Ewangelii św. Łukasza. Dziś Pan uczy nas, że wobec tych rzeczy ostatecznych, powinniśmy przyjąć postawę nieustannego, przepełnionego ufnością Dzieci Bożych, modlitewnego oczekiwania.

  Dzisiejszą perykopę ewangeliczną poprzedza nauczanie o przyjściu Królestwa Bożego, sprowokowane pytaniem faryzeuszy: „Zapytany przez faryzeuszów, kiedy przyjdzie królestwo Boże, odpowiedział im: «Królestwo Boże nie przyjdzie dostrzegalnie; i nie powiedzą: "Oto tu jest" albo: "Tam". Oto bowiem królestwo Boże pośród was (gr. entos hymon) jest»” (Łk 17, 20-21). Ta krótka wymiana zdań wskazuje na abisalną różnicę między postrzeganiem Bożego królowania przez faryzeuszy, którzy oczekiwali na przyjście „ziemskiego” mesjasza: namaszczonego przez Boga wojownika, który poprowadzi ich do definitywnego zwycięstwa nad Rzymianami, jak Jozue, który przy wsparciu Mojżesza, poprowadził wcześniej ich przodków do zwycięstwa nad Amalekitami; a nauką Jezusa, dla którego Królestwo Boże już jest obecne w Nim samym i rozprzestrzenia się wszędzie tam, gdzie On i Jego Dobra Nowina przyjmowane są z wiarą. Nie jest to królestwo wojownika, zbudowane dzięki krwawym zwycięstwom nad wrogiem: „I tak zdołał Jozue pokonać Amalekitów i ich lud ostrzem miecza” (Wj 17, 13), lecz Królestwo Sługi, o którym mówi Bóg przez proroka Izajasza: „Oto mój Sługa, którego podtrzymuję. Wybrany mój, w którym mam upodobanie. Sprawiłem, że Duch mój na Nim spoczął; On przyniesie narodom Prawo. Nie będzie wołał ni podnosił głosu, nie da słyszeć krzyku swego na dworze. Nie złamie trzciny nadłamanej, nie zagasi knotka o nikłym płomyku. On niezachwianie przyniesie Prawo. Nie zniechęci się ani nie załamie, aż utrwali Prawo na ziemi, a Jego pouczenia wyczekują wyspy” (Iz 42, 1-4).

  Tym niemniej, istnieje jeszcze inny wymiar Bożego Królestwa, którego realizacja związana jest z ponownym przyjściem Chrystusa na ziemię: „Do uczniów zaś rzekł: «Przyjdzie czas, kiedy zapragniecie ujrzeć choćby jeden z dni Syna Człowieczego, a nie zobaczycie. Powiedzą wam: "Oto tam" lub: "Oto tu". Nie chodźcie tam i nie biegnijcie za nimi! Bo jak błyskawica, gdy zabłyśnie, świeci od jednego krańca widnokręgu aż do drugiego, tak będzie z Synem Człowieczym w dniu Jego. Wpierw jednak musi wiele wycierpieć i być odrzuconym przez to pokolenie” (Łk 17, 22-25). Obok wymiaru doczesnego Królestwa Bożego, którego doświadczamy w chwili obecnej, istnieje również wymiar eschatologiczny, którego pełnię ujrzymy, gdy Pan Jezus przyjdzie ponownie na ziemię, aby „sądzić żywych i umarłych”. Oba te wymiary są aspektami tego samego planu naszego zbawienia, który Wszechmogący Bóg nieustannie realizuje i z całą pewnością doprowadzi do końca, który zaplanował przed wszystkimi wiekami. Pan Jezus podkreśla, że Jego przyjście będzie niespodziewane i zaskakujące, ilustrując swoją naukę przykładami z historii zbawienia: „Jak działo się za dni Noego, tak będzie również za dni Syna Człowieczego: jedli i pili, żenili się i za mąż wychodziły aż do dnia, kiedy Noe wszedł do arki; nagle przyszedł potop i wygubił wszystkich. Podobnie jak działo się za czasów Lota: jedli i pili, kupowali i sprzedawali, sadzili i budowali, lecz w dniu, kiedy Lot wyszedł z Sodomy, spadł z nieba deszcz ognia i siarki i wygubił wszystkich; tak samo będzie w dniu, kiedy Syn Człowieczy się objawi” (Łk 17, 26-30). Przykłady te nie są zbyt uspokajające. Niosą bowiem bardzo jasne przesłanie, które sam zbawiciel syntetyzuje w słowach: „Kto będzie się starał zachować swoje życie, straci je; a kto je straci, zachowa je” (Łk 17, 33). Jego przyjście, które położy kres historii, będzie jednocześnie czasem Sądu, który ujawni „zamysły serc wielu” i wskaże każdemu z nas miejsce wiecznego bytowania. Naturalnie, nasuwa się pytanie o miejsce i czas tego brzemiennego w konsekwencje wydarzenia, jednak Pan Jezus przecina wszelkie spekulacje: „Lecz o dniu owym lub godzinie nikt nie wie, ani aniołowie w niebie, ani Syn, tylko Ojciec” (Mk 13, 32). Katechizm Kościoła Katolickiego uczy nas na ten temat: „Sąd Ostateczny nastąpi podczas chwalebnego powrotu Chrystusa. Jedynie Ojciec zna dzień i godzinę sądu. Tylko On decyduje o jego nadejściu. Przez swego Syna Jezusa Chrystusa wypowie On wówczas swoje ostateczne słowo o całej historii. Poznamy ostateczne znaczenie dzieła stworzenia i ekonomii zbawienia oraz zrozumiemy przedziwne drogi, którymi Jego Opatrzność prowadziła wszystko do ostatecznego celu. Sąd Ostateczny objawi, że sprawiedliwość Boga triumfuje nad wszystkimi niesprawiedliwościami popełnionymi przez stworzenia i że Jego miłość jest silniejsza od śmierci” (KKK 1040).

  Pan Jezus zapewnia nas jednocześnie, że sama Paruzja z całą pewnością nastąpi: „Powiadam wam: Tej nocy dwóch będzie na jednym posłaniu: jeden będzie wzięty, a drugi zostawiony. Dwie będą mleć razem: jedna będzie wzięta, a druga zostawiona». Pytali Go: «Gdzie, Panie?» On im odpowiedział: «Gdzie jest padlina, tam zgromadzą się i sępy»” (Łk 17, 34-37). To cytowane przez Odkupiciela przysłowie  jest nawiązaniem do znanych Jego słuchaczom proroctw Starego przymierza: „A ty, synu człowieczy - mówi Pan Bóg - mów do ptaków wszelkiego rodzaju i do wszystkich dzikich zwierząt: Zbierzcie się i przyjdźcie tu; zgromadźcie się ze wszystkich stron nad moją ofiarą, którą chcę wam zgotować, wielką ofiarą na górach Izraela: jedzcie ciało i pijcie krew! Ciało bohaterów jeść będziecie i krew możnowładców ziemi będziecie piły - wszystkie barany, jagnięta, kozły, cielce, bydło tuczne z Baszanu. I spożywać będziecie tłuszcz do sytości, i krew będziecie pić, aż będziecie pijane od mojej ofiary, którą wam przygotuję. Przy stole moim nasycicie się rumakiem i jeźdźcem, bohaterem i wszelkim wojownikiem - wyrocznia Pana Boga” (Ez 39, 17-20). Porównanie to umieszcza również św. Jan Apostoł w swojej Apokalipsie: „I ujrzałem innego anioła stojącego w słońcu: I zawołał on głosem donośnym do wszystkich ptaków lecących środkiem nieba: «Pójdźcie, zgromadźcie się na wielką ucztę Boga, aby pożreć trupy królów, trupy wodzów i trupy mocarzy, trupy koni i tych, co ich dosiadają, trupy wszystkich - wolnych i niewolników, małych i wielkich!» I ujrzałem Bestię i królów ziemi, i wojska ich zebrane po to, by stoczyć bój z Siedzącym na koniu i z Jego wojskiem. I pochwycono Bestię, a z nią Fałszywego Proroka, co czynił wobec niej znaki, którymi zwiódł tych, co wzięli znamię Bestii i oddawali pokłon jej obrazowi. Oboje żywcem wrzuceni zostali do ognistego jeziora, gorejącego siarką” (Ap 19, 17-20).

  W ten, nieco dosadny, sposób Autorzy natchnieni zapewniają nas o ostatecznym triumfie Opatrzności Boga Ojca, które dokona się przez Jego Syna, w Duchu Świętym, który – nigdy o tym nie zapominajmy – jest triumfem Miłości:  „Stworzenie ma właściwą sobie dobroć i doskonałość, ale nie wyszło całkowicie wykończone z rąk Stwórcy. Jest ono stworzone „w drodze" (in statu viae) do ostatecznej doskonałości, którą ma dopiero osiągnąć i do której Bóg je przeznaczył. Bożą Opatrznością nazywamy zrządzenia, przez które Bóg prowadzi swoje stworzenie do tej doskonałości: Wszystko zaś, co Bóg stworzył, zachowuje swoją Opatrznością i wszystkim rządzi, „sięgając potężnie od krańca do krańca i władając wszystkim z dobrocią" (Mdr 8, 1), bo „wszystko odkryte i odsłonięte jest przed Jego oczami" (Hbr 4, 13), nawet to, co ma stać się w przyszłości z wolnego działania stworzeń. Świadectwa Pisma świętego na ten temat są jednomyślne: troska Opatrzności Bożej jest konkretna i bezpośrednia; obejmuje sobą wszystko, od rzeczy najmniejszych aż do wielkich wydarzeń świata i historii. Księgi święte z mocą potwierdzają absolutną suwerenność Boga w biegu wydarzeń: „Nasz Bóg jest w niebie; czyni wszystko, co zechce" (Ps 115, 3), a o Chrystusie zostało powiedziane: „Ten, co otwiera, a nikt nie zamknie, i Ten, co zamyka, a  nikt nie otwiera" (Ap 3, 7). „Wiele zamierzeń jest w sercu człowieka, lecz wola Pana się ziści" (Prz 19, 21)” (KKK 303).

  W tym kontekście bardzo wymowny jest fakt, że Pan Jezus, jako dowód na to, iż słowa o Jego Paruzji, czyli ponownym przyjściu są prawdziwe, stawia swoją przyszłą mękę: „Wpierw jednak musi wiele wycierpieć i być odrzuconym przez to pokolenie” (Łk 17, 25). Uczniowie uwierzą w każde słowo Chrystusa dotyczące przyszłych, ostatecznych wydarzeń, kiedy spełni się zapowiedź Jego męki. Opatrzność Boża jest zatem paschalna, to znaczy, że Bóg Ojciec stworzył świat dla swojego Syna, którego już przed wszystkimi wiekami widział jako Wcielonego, Ukrzyżowanego i Zmartwychwstałego: „bo w Nim zostało wszystko stworzone: i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi, byty widzialne i niewidzialne, czy Trony, czy Panowania, czy Zwierzchności, czy Władze. Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone. On jest przed wszystkim i wszystko w Nim ma istnienie” (Kol 1, 16-17). Sama Miłość Boża jest w tym sensie paschalna, „Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał (gr. edoken), aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne” (J  3, 16). Bóg najpełniej objawia swą miłość do nas, dając na mękę i śmierć swojego ukochanego Syna. Także cytowane przez Jezusa przysłowie nabiera – w swoim sensie duchowym –  głębokiego, paschalnego znaczenia: Ciało Pana jest „padliną” - Eucharystią, którą karmią się sępy – ochrzczeni, którzy wiodą życie sakramentalne i żyją według przykazania miłości Boga i bliźniego. Oni też „zlecą” się do Swojego Pana w dniu ostatecznym, by usłyszeć: „Pójdźcie, błogosławieni Ojca mojego, weźcie w posiadanie królestwo, przygotowane wam od założenia świata!” (Mt 25, 34).  

                                                                                               

  Dzisiejsza perykopa jest odpowiedzią Pana Jezusa na pytanie, jak mamy postępować, abyśmy usłyszeli powyższe zaproszenie, gdy, jak pisze św. Piotr: „Jak złodziej zaś przyjdzie dzień Pański, w którym niebo ze świstem przeminie, gwiazdy się w ogniu rozsypią, a ziemia i dzieła na niej zostaną znalezione” (2 P 3, 10). „Powiedział im też przypowieść o tym, że zawsze powinni modlić się i nie ustawać” (Łk 18, 1). Św. Mateusz wyraża nieco inaczej to samo polecenie Zbawiciela: „Czuwajcie więc, bo nie wiecie, w którym dniu Pan wasz przyjdzie. A to rozumiejcie: Gdyby gospodarz wiedział, o której porze nocy złodziej ma przyjść, na pewno by czuwał i nie pozwoliłby włamać się do swego domu. Dlatego i wy bądźcie gotowi, bo w chwili, której się nie domyślacie, Syn Człowieczy przyjdzie” (Mt 24, 42-44).

  Przypowieść Pana Jezusa jest przykładem powszechnej, w ówczesnych czasach, argumentacji typu „o ileż bardziej” (qal wachomer), która miała ukazać, na zasadzie kontrastu, zasadność przedstawianej tezy: «W pewnym mieście żył sędzia, który Boga się nie bał i nie liczył się z ludźmi. W tym samym mieście żyła wdowa, która przychodziła do niego z prośbą: "Obroń mnie przed moim przeciwnikiem!" Przez pewien czas nie chciał; lecz potem rzekł do siebie: "Chociaż Boga się nie boję ani z ludźmi się nie liczę, to jednak, ponieważ naprzykrza mi się ta wdowa, wezmę ją w obronę, żeby nie przychodziła bez końca i nie zadręczała mnie"» I Pan dodał: «Słuchajcie, co ten niesprawiedliwy sędzia mówi. A Bóg, czyż nie weźmie w obronę swoich wybranych, którzy dniem i nocą wołają do Niego, i czy będzie zwlekał w ich sprawie? Powiadam wam, że prędko weźmie ich w obronę. Czy jednak Syn Człowieczy znajdzie wiarę na ziemi, gdy przyjdzie?»” (Łk 18, 6-8).

  Zbawiciel kolejny raz odwołuje się do ponurej rzeczywistości panującej we współczesnej Mu Palestynie. Sędziowie, których zadaniem było rozstrzyganie sporów według litery ducha Prawa, chociaż powinni cechować się Bożą bojaźnią i sprawiedliwością , wykorzystywali piastowane funkcje dla własnych korzyści, krzywdząc przy tym szczególnie tych, których powinni ochraniać. Prawdopodobnie najbardziej znana jest nam historia przewrotnych sędziów, którzy chcieli zmusić wierną mężowi i bogobojną Zuzannę do popełnienia z nimi cudzołóstwa. Dzięki przenikliwości Daniela ich podstęp został odkryty, a zbrodnia ukarana: „W tym roku wybrano spośród ludu dwóch starców na sędziów. Należeli oni do tych, o których powiedział Pan: «Wyszła nieprawość spośród sędziów-starców z Babilonu, którzy uchodzili tylko za kierowników narodu»” (Dn 13, 5). Co oczywiste, proceder, który toczył arystokrację i przywódców narodu wybranego od wieków, nie podobał się Bogu, który zapowiadał, ustami swoich proroków, kary za tak wielką niewierność: „Słuchajcież tego, książęta domu Jakuba i wodzowie domu Izraela! Wy, którzy brzydzicie się sprawiedliwością i przekręcacie wszystko, co proste. Wy, którzy krwią budujecie Syjon, a nieprawością Jeruzalem. Książęta jego sądzą za podarunki, rozstrzygają kapłani jego za zapłatę, prorocy jego wieszczą za pieniądze, powołują się jednak na Pana, mówiąc: «Czyż Pan nie jest wśród nas? Nie spadnie na nas nieszczęście». Przeto z powodu was Syjon będzie jak pole zorany, Jeruzalem rumowiskiem się stanie, a góra świątyni - szczytem zalesionym” (Mi 3, 9-12).

  Sędzia z dzisiejszej przypowieści jest niczym grzesznik z  Psalmów: „Mówi głupi w swoim sercu: «Nie ma Boga». Oni są zepsuci, ohydne rzeczy popełniają, nikt nie czyni dobrze” (Ps 14, 1); Bo występny się chełpi swoim pożądaniem, bluźni drapieżca i pogardza Panem. W pysze swojej powiada występny: «Nie pomści; nie ma Boga»: oto jest całe jego myślenie. Drogi jego układają się zawsze szczęśliwie; Twe wyroki zbyt są wzniosłe dla niego; parska na wszystkich swoich przeciwników. Myśli on sobie: «Ja się nie zachwieję; nie zaznam niedoli w najdalsze pokolenia» (Ps 10, 3-6). Jego podłość jest tym większa, że odmawia on pomocy wdowie, należącej do grupy osób „szczególnej troski”, których Opiekunem, z racji braku opiekunów ziemskich, był sam Najwyższy, o czym nauczał Mojżesz: „Nie będziesz krzywdził żadnej wdowy i sieroty. Jeślibyś ich skrzywdził i będą Mi się skarżyli, usłyszę ich skargę, zapali się gniew mój, i wygubię was mieczem i żony wasze będą wdowami, a dzieci wasze sierotami” (Wj 22, 21-22) i przypominali prorocy: „Albowiem jeżeli naprawdę poprawicie wasze postępowanie i jeżeli będziecie się kierować wyłącznie sprawiedliwością jeden wobec drugiego, jeśli nie będziecie uciskać cudzoziemca, sieroty i wdowy <i jeśli krwi niewinnej nie będziecie rozlewać na tym miejscu> i jeżeli nie pójdziecie za obcymi bogami na waszą zgubę, wtedy pozwolę wam mieszkać na tym miejscu w ziemi, którą dałem przodkom waszym od dawna i na zawsze” (Jr 7, 5-7).

  Odmawiając obrony wdowie, sędzia występuje przeciwko samemu Bogu, jednak nic sobie z tego nie robi, ponieważ zarówno Bóg, jak i drugi człowiek nie mają dla niego znaczenia, liczy się tylko on sam. I właśnie dlatego sędzia wysłuchuje kobietę. Nie ze względu na Boga, którego się nie boi, ani na miłość bliźniego, ponieważ z ludźmi się nie liczy, lecz ze względu na swoją wygodę: „ponieważ naprzykrza mi się (gr. parechein moi kopon: dosł. z powodu przydawania mi trudu, czyli: „utrudnia mi życie”) ta wdowa, wezmę ją w obronę, żeby nie przychodziła bez końca i nie zadręczała (gr. hypopiaze) mnie” (Łk 18, 5). Bezbronna wdowa ze swoją namolnością stała się dla niesprawiedliwego sędziego niepotrzebnym trudem i udręką, dlatego jedynym sposobem na uwolnienie się od niej było spełnienie jej prośby. Przypowieść o niegodziwym sędzi jest w swojej wymowie podobna do przypowieści o natrętnym przyjacielu: „«Ktoś z was, mając przyjaciela, pójdzie do niego o północy i powie mu: "Przyjacielu, użycz mi trzy chleby, bo mój przyjaciel przyszedł do mnie z drogi, a nie mam, co mu podać". Lecz tamten odpowie z wewnątrz: "Nie naprzykrzaj mi się! Drzwi są już zamknięte i moje dzieci leżą ze mną w łóżku. Nie mogę wstać i dać tobie". Mówię wam: Chociażby nie wstał i nie dał z tego powodu, że jest jego przyjacielem, to z powodu jego natręctwa (gr. anaideian) wstanie i da mu, ile potrzebuje” (Łk 11, 5-8).

  W tym miejscu Pan Jezus stawia retoryczne pytanie, którego celem jest uświadomić słuchaczom, jak bardzo skuteczna jest postawa ciągłej, pokornej prośby: „A Bóg, czyż nie weźmie w obronę swoich wybranych, którzy dniem i nocą wołają do Niego, i czy będzie zwlekał w ich sprawie?” (Łk 18, 7). I odpowiada: „Powiadam wam, że prędko (gr. tachei) weźmie ich w obronę” (Łk 18, 8) Można zatem odkryć w naszym tekście swoistą progresję: gdy będziemy prosić bez ustanku, nawet nikczemnik i egoista wreszcie da nam to, czego nam potrzeba, a co dopiero Bóg, który jest Miłością i obdarza nas codziennie swoimi łaskami, bez względu na nasze uczynki i  „sprawia, że słońce Jego wschodzi nad złymi i nad dobrymi, i On zsyła deszcz na sprawiedliwych i niesprawiedliwych” (Mt 5, 45). Skoro zaś Bóg jest łaskawy dla każdego człowieka, to tym bardziej okaże swoją łaskę przyjaciołom swojego Syna i „swoim wybranym” (gr. elekton autou) w sensie janowym: „Już was nie nazywam sługami, bo sługa nie wie, co czyni pan jego, ale nazwałem was przyjaciółmi, albowiem oznajmiłem wam wszystko, co usłyszałem od Ojca mego. Nie wyście Mnie wybrali, ale Ja was wybrałem i przeznaczyłem was na to, abyście szli i owoc przynosili, i by owoc wasz trwał” (J 15, 15 -16) i  piotrowym: „Wy zaś jesteście wybranym plemieniem, królewskim kapłaństwem, narodem świętym, ludem [Bogu] na własność przeznaczonym abyście ogłaszali dzieła potęgi Tego, który was wezwał z ciemności do przedziwnego swojego światła” (1P 2, 10); wreszcie swoim dzieciom adoptowanym:” Albowiem wszyscy ci, których prowadzi Duch Boży, są synami Bożymi. Nie otrzymaliście przecież ducha niewoli, by się znowu pogrążyć w bojaźni, ale otrzymaliście ducha przybrania za synów, w którym możemy wołać: «Abba, Ojcze!»” (Rz 8, 14-15). Potwierdza to inne retoryczne pytanie, które Pan postawił w cytowanym wcześniej 11 rozdziale  Ewangelii św. Łukasza: „Jeżeli którego z was, ojców, syn poprosi o chleb, czy poda mu kamień? Albo o rybę, czy zamiast ryby poda mu węża? Lub też gdy prosi o jajko, czy poda mu skorpiona? Jeśli więc wy, choć źli jesteście, umiecie dawać dobre dary swoim dzieciom, o ileż bardziej Ojciec z nieba da Ducha Świętego tym, którzy Go proszą” (Łk 11, 11-13)”.

  Powinniśmy zatem modlić się nieustannie o dar Ducha Świętego, który uzdalnia nas do rozpoznania w Mistrzu z Nazaretu oczekiwanego Mesjasza i Syna Bożego. Zaś, jak uczy św. Paweł: „Jeżeli więc ustami swoimi wyznasz, że JEZUS JEST PANEM, i w sercu swoim uwierzysz, że Bóg Go wskrzesił z martwych - osiągniesz zbawienie. Bo sercem przyjęta wiara prowadzi do usprawiedliwienia, a wyznawanie jej ustami - do zbawienia” (Rz 10, 9-10). Ta prośba jest nierozerwalnie złączona z błaganiem Boga o nastanie Jego królestwa. Nieprzypadkowo św. Łukasz umieścił w swojej Ewangelii, cytowaną przypowieść o natrętnym przyjacielu zaraz po modlitwie, którą Pan nauczył swoich uczniów: «Kiedy się modlicie, mówcie: Ojcze, niech się święci Twoje imię; niech przyjdzie Twoje królestwo! Naszego chleba powszedniego dawaj nam na każdy dzień i przebacz nam nasze grzechy, bo i my przebaczamy każdemu, kto nam zawini; i nie dopuść, byśmy ulegli pokusie»” (Łk 11, 2-4). W kontekście naszych dzisiejszych rozważań warto zauważyć, że Modlitwa Pańska jest wołaniem o to, by Bóg odebrał pełnię należnej Mu chwały, zaś jest to możliwe jedynie wówczas, gdy nastanie pełnia  Bożego królowania na ziemi; ono z kolei może się dokonać tylko w następstwie powrotu Pana w chwale. Dlatego musimy nieustannie prosić Jezusa zawołaniem z 1 Listu św. Pawła do Koryntian, które doskonale oddaje dynamikę Królestwa Bożego jako „już i jeszcze nie”: „Maranatha” (1Kor 16, 22), bowiem pisane marana tha znaczy: Przyjdź, Panie Jezu, lecz pisane Maran atha znaczy: Nasz Pan przyszedł. Nie zapominajmy przy tym, aby wypraszać, na czas oczekiwania i ziemskiej wędrówki, chleba, który zstąpił z nieba (por. J 6, 51), oraz przebaczenia grzechów, po to, aby Pan – gdy nadejdzie – zastał nas świętymi i nieskalanymi, jak Kościół chwalebny (por. Ef 5, 27), który uświęcił swoją Najświętszą Krwią. Jest bowiem dla nas zaszczytem niepojętym w swojej wielkości, że jesteśmy członkami mistycznego Ciała Jezusa Chrystusa, zaszczytem będącym jednocześnie uświęcającym powołaniem na każdy dzień naszej doczesności i wieczność, która czeka każdego z nas. 
  

                                                                       Arek