"Wtedy Jezus spojrzał z miłością na niego" (Mk 10, 21).

 W liturgii Słowa na XXVIII niedzielę kontemplujemy Mądrość Bożą, objawiającą nam w spojrzeniu Syna odwieczną Miłość Ojca, której przyjęcie w Duchu Świętym i ofiarowanie rzeczy materialnych na rzecz pomocy bliźniemu czyni nas dziedzicami królestwa Bożego.

Pan Jezus uczy nas, że „Kto nie przyjmie Królestwa Bożego jak dziecko, ten nie wejdzie do niego” (Mk 10, 15). Słyszeliśmy te słowa w zeszłym tygodniu. Zbawiciel stawia bezbronne i zdane całkowicie na wolę dorosłych dziecko, jako żywą ilustrację swojego nauczania. Po czym obejmuje je i błogosławi. Ten czuły gest przypomina postawę ojca z przypowieści o synu marnotrawnym: „ujrzał go jego ojciec i wzruszył się głęboko; wybiegł naprzeciw niego, rzucił mu się na szyję i ucałował go (Łk 15, 20). Wszystko co Zbawiciel mówi i czyni jest objawieniem Ojca, Jego istoty, która jest Miłością. Jezus łamie te wszystkie stereotypy i standardy społeczne, które niczym ciemne chmury przysłaniają blask Bożego miłosierdzia, dzięki czemu możemy doświadczyć ciepła Ojcowskiej miłości.

  Niestety, nowość  którą przynosi  Chrystus nie dla wszystkich jest do przyjęcia. Podobnie jak w przypowieści o synu marnotrawnym, czy – jak wolą niektórzy – o miłosiernym ojcu, występuje starszy syn, który nie akceptuje przebaczającej postawy ojca w stosunku do swego młodszego brata, „nie chce wejść” na ucztę  i dzielić jego radości, tak również w dzisiejszym czytaniu poznajemy młodzieńca, dla którego spotkanie z Jezusem kończy się smutkiem i odrzuceniem wezwania, by iść za Nim.

 

  Dzisiejsza perykopa otwiera się wprowadzeniem, w którym św. Marek informuje nas, że Jezus „wybierał się w drogę” (Mk 10, 17). W ten pośredni sposób Ewangelista nawiązuje do przypowieści o siewcy: „Siewca sieje słowo. A oto są ci [posiani] na drodze: u nich się sieje słowo, a skoro je usłyszą, zaraz przychodzi szatan i porywa słowo zasiane w nich” (Mk 4, 14 -15). W tym kontekście, do Jezusa „przybiegł pewien człowiek i upadłszy przed Nim na kolana, pytał Go” (Mk 10, 17). Zachowanie to przypomina postępowanie trędowatego z 1 rozdziału Ewangelii św. Marka: „Wtedy przyszedł do Niego trędowaty i upadając na kolana, prosił Go” (Mk 1, 40). Wiemy zatem, że wobec Zbawiciela staje ktoś, kto potrzebuje Jego pomocy, choć nie zdaje sobie jeszcze sprawy jak bardzo. Krótka, ale bardzo dynamiczna i pełna zwrotów rozmowa postawi młodzieńca  w prawdzie o sobie samym. Można powiedzieć, że w każdej rozmowie z Bogiem, jeżeli wypływa ona z autentycznej potrzeby i przebiega w pełnej szczerości, Pan uwalnia nas ze złudzeń i nieprawdziwych wyobrażeń odnośnie Jego i nas samych, a następnie stawia we właściwej relacji w tych dwóch wymiarach…

  Inicjatywa spotkania wyszła od młodzieńca i to on chce kontrolować rozmowę z Jezusem: „Nauczycielu dobry, co mam czynić, aby osiągnąć życie wieczne?” (Mk 10, 17). W tym pytaniu zawarte jest wartościowanie, ocena Jezusa. Młodzieniec nazywa Go „dobrym”, które to określenie, Jak oświadczy Pan, należy się samemu Bogu. W tym sensie, nieświadomie, młodzieniec zachowuje się jak opętany, który wyjawia Boską tożsamość Mesjasza (por. Mk 1, 24). Syn Człowieczy natychmiast odrzuca to kuszenie, wyznając, że tylko Bóg jest dobry, przejmuje inicjatywę i sprowadza rozmowę na właściwą płaszczyznę.

  Bardzo ciekawa jest również druga część pytania. Młodzieniec  chce dowiedzieć się od Jezusa, co ma robić, aby dosłownie „odziedziczyć” (gr. kleronomeso) życie wieczne. Jak wiadomo dziedziczyli jedynie prawowici spadkobiercy i trudno tu mówić o „czynieniu” czegokolwiek – inicjatywa należała do ojca i jeżeli nie wydziedziczył on syna, to ten dziedziczył po nim. Przychodzi tu na myśl starszy syn ze wspomnianej już przypowieści o miłosiernym ojcu. Jest on wściekły na ojca za to, że wspaniałomyślnie wybaczył hulace i niewdzięcznikowi, którego nigdy nie przestał kochać ojcowską miłością. Wypomina mu: „Oto tyle lat ci służę i nigdy nie przekroczyłem twojego rozkazu” (Łk 15, 29). Problem starszego syna w istocie polega na tym, że ma mentalność sługi, która go zniewala i zamyka jego serce na pełnię daru miłości ojca, przez co nie rozumie go. Jak zobaczymy, również bogaty młodzieniec, który intuicyjnie przeczuwa, że życie wieczne jest „spadkiem”, czyli darem od Boga, jednocześnie jest zniewolony do tego stopnia, że nie będzie w stanie tego daru przyjąć i odpowiedzieć pozytywnie na powołanie Jezusa do dążenia ku doskonałości ewangelicznej. Ważny jest również cel pytania ucznia: chce on osiągnąć życie wieczne. Tymczasem Jezus zdaje się utożsamiać tę koncepcję z królestwem Bożym. Aby zatem mieć życie wieczne, należy już teraz starać się ze wszystkich sił wejść do królestwa Bożego, realnie obecnego wśród nas. Bramą do niego Jest sam Chrystus w swoim Kościele. To właśnie tu, w trakcie naszego ziemskiego życia „nabywamy” obywatelstwo Jego królestwa, czyli życie wieczne, żyjąc według Jego nauki.

  Reakcja Zbawiciela i dalszy dialog z młodzieńcem jest procesem objawienia, w którym Chrystus podejmuję dyskusję na poziomie rozmówcy, aby wynieść ją na poziom duchowy, który jest zawsze całkowitym ukierunkowaniem na Boga Ojca w mocy Ducha Świętego. Dlatego początkowo odpowiedź Pana jest dość oczywista: „Znasz przykazania: Nie zabijaj, nie cudzołóż, nie kradnij, nie zeznawaj fałszywie, nie oszukuj, czcij swego ojca i matkę” (Mk 10, 19). Warto zauważyć, że w Ewangelii św. Marka Jezus wśród przykazań umieszcza nakaz „nie oszukuj” (gr. apostereo), który oznacza nieuczciwe pozbawianie czegoś, co się komuś należy. W piątym rozdziale listu św. Jakuba, który rozpoczyna się ostrzeżeniem dla bogaczy, autor natchniony posługuje się właśnie tym czasownikiem: „Oto woła zapłata robotników, żniwiarzy pól waszych, którą zatrzymaliście” (Jk 5, 1). Można zatem przypuszczać, że dla Jezusa bogactwo  jest często owocem krzywdy ludzkiej. Natomiast wynosząc zakaz nieuczciwego postępowania wobec pracowników do rangi przykazania, Pan podkreśla, że Bóg staje zawsze po stronie słabszych i żadne czynności religijne nie są dla niego tak ważne jak miłość bliźniego. Nie bez kozery w swojej odpowiedzi Mistrz wymienia przykazania dotyczące relacji międzyludzkich, pomija zaś te odnoszące się bezpośrednio do Boga. Pozostaje to w duchu Jego innej wypowiedzi: „Jeśli więc przyniesiesz dar swój przed ołtarz i tam wspomnisz, że brat twój ma coś przeciw tobie, zostaw tam dar swój przez ołtarzem, a najpierw idź i pojednaj się z bratem swoim! Potem przyjdź i dar swój ofiaruj!” (Mt 5, 23-24).

  Młodzieniec odpowiada zadowolony: „Nauczycielu, wszystkiego tego przestrzegałem od mojej młodości” (Mk 10, 20). Wydaje mu się, że wszystko idzie po jego myśli. Słowa Jezusa nie skłaniają go do rachunku sumienia; jest przekonany, że nie ma w nim winy, ponieważ od dzieciństwa, to znaczy od kiedy posiadł zdolność rozróżniania między dobrem a złem, za którym idzie odpowiedzialność moralna, zawsze postępował słusznie. Mając na uwadze wcześniejsze słowa Jezusa zawierające ocenę moralną bogactwa, trudno to uwierzyć. Można raczej domniemywać, że mimo, iż ciało Młodzieńca klęczy przed Nauczycielem, to jego dusza unosi się niczym balon wypełniony nie helem, ale pychą lub co najmniej nieświadomością co do swego stanu duchowego, w przestworzach samozadowolenia. Młodzieniec jest bardziej chory od trędowatego i bliżej mu do faryzeusza, który chełpi się przed Bogiem niż do celnika, bijącego się w piersi (por Łk 18, 9-16), choć nie ma w nim pogardy dla innych, cechującej tego pierwszego.

  Jezus „spojrzawszy na młodzieńca, ukochał go (Iesous emblepsas auto egapesen auton)” (Mk 10, 21). W tym spojrzeniu i w tym akcie miłości objawia się pełnia Miłości Boga, która skłania Go do ofiarowania Tego, który jest Mu najdroższy dla naszego zbawienia . Św. Jan napisał: „Tak bowiem Bóg umiłował (egapesen) świat, że Syna swego Jednorodzonego dał” (J 3, 16).  Podobnie miłosierny ojciec z przypowieści ujrzał syna z daleka i wzruszył się głęboko. Przywrócił mu też synowską godność nie dlatego, że przekonała go jego skrucha, ale z powodu swojej miłości do niego. To właśnie ta miłość w jednej chwili unicestwiła wszelkie winy wyrodnego syna i dała mu godność, którą z własnej woli utracił. Wystarczyło dać ojcu możliwość okazania miłosierdzia, które wybacza i podnosi z upadku, ale również przynosi mu cierpienie z powodu braku akceptacji starszego syna dla jego czynu.

Jednocześnie Chrystus stawia diagnozę i wskazuje lekarstwo: „Jednego ci brakuje. Idź, sprzedaj wszystko, co masz, i rozdaj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie. Potem przyjdź i chodź za Mną!” (Mk 10, 21). Ta „jedna rzecz” to nie kropka nad „i”, brakujący element w układance świętości, która jest kluczem do życia wiecznego. Przeciwnie, to rzecz najważniejsza, fundamentalna, bez której wszelkie dobre uczynki i gorliwe przestrzeganie prawa są bezwartościowe. Jezus nie nazywa jej wprost, ale wskazuje drogę, którą trzeba obrać, aby ją osiągnąć. Młodzieniec chce osiągnąć życie wieczne? Bardzo proszę: niech wymieni swoje bogactwo ziemskie na bogactwo w niebie, gdzie przelicznikiem jest miłosierdzie wobec potrzebujących, a walutą dobre uczynki. Sam Nauczyciel tak wykłada tę boską ekonomię: „Nie gromadźcie sobie skarbów na ziemi, gdzie mól i rdza niszczą i gdzie złodzieje włamują się, i kradną. Gromadźcie sobie skarby w niebie, gdzie ani mól, ani rdza nie niszczą i gdzie złodzieje nie włamują się, i nie kradną. Bo gdzie jest twój skarb, tam będzie i serce twoje” (Mt 6, 19). To jednak nie wystarczy. Św. Paweł tłumaczy bowiem: „I gdybym rozdał na jałmużnę całą majętność moją, a ciało wystawił na spalenie, lecz miłości bym nie miał, nic bym nie zyskał” (1 Kor. 13, 3). To jest właśnie ta brakująca rzeczywisość: Miłość, której nie można kupić za żadne pieniądze, wymienić za najgorliwsze modlitwy, najsroższe posty i najhojniejsze jałmużny, ponieważ jest absolutnym darem Chrystusa Paschalnego, darem, jaki Bóg czyni z samego siebie, ponieważ tylko On jest Miłością zdolną całkowicie zaspokoić ludzkie pragnienie szczęścia. Ten dar można jedynie przyjąć, otwierając serce na Jego wezwanie i pójść za Nim.

  Młodzieniec tego nie rozumie. Osobiste powołanie przez Zbawiciela, analogiczne do tego, które stało się udziałem każdego z Apostołów, zamiast radości budzi w nim smutek i zostaje odtrącone. Młodzieniec zatrzymuje się na pierwszym etapie „miał bowiem wiele posiadłości”  (gr. ktemata)(Mk 10, 22). Czy jednak to on je miał, czy raczej one „posiadały” jego? I jak silne musiało być to zniewolenie, skoro nawet pełne miłości spojrzenie i wezwanie samego Syna Bożego nie było w stanie go złamać… Wiemy, że tylko w jednym przypadku Bóg jest bezsilny: kiedy człowiek świadomie i dobrowolnie odtrąca Jego łaskę. Z tego też powodu św. Marek osadził naszą perykopę na drodze: serce bogacza było „opętane” przez chęć posiadania i diabeł z łatwością „porwał słowo” zasiane przez Jezusa, przekonując młodzieńca, że wymiana proponowana przez Pana jest nieopłacalna, a Bankier niegodny zaufania. Jakże odmienny obraz rysuje przed nami św. Łukasz w Dziejach Apostolskich, gdzie posługuje się tym samym zwrotem, opisując życie Kościoła u jego zarania: „Ci wszyscy, co uwierzyli, przebywali razem i wszystko mieli wspólne. Sprzedawali majątki (ktemata) i dobra i rozdzielali je każdemu według potrzeby” (Dz 2, 45). Wiara przeżywana wspólnotowo, jest źródłem radości, siły i łaski, która wyzwala z przywiązania do rzeczy materialny, uzdalniając nas do postrzegania ich we właściwej perspektywie: jako daru bożego i okazji do czynienia dobra.

  Jezus jest zasmucony decyzją młodzieńca. Patrzy na niego, jak odchodzi ku swoim posiadłościom, które raczej już nigdy nie będą go tak cieszyć, jak dotąd, ponieważ zawsze będą rzucały mroczny cień samotności na ścieżki jego życia. Może czuje złość do Mistrza, który odarł go z poczucia samozadowolenia jednym poleceniem, którego nie był w stanie  wypełnić i wskazał, że życie wieczne jest dalej, niż mu się mogło przez chwilę wydawać. Potem Pan zwraca się do uczniów i oświadcza im dwukrotnie, że dla bogatych wejście do królestwa Bożego jest bardzo trudne, niemal niemożliwe: „Dzieci, jakże trudno wejść do królestwa Bożego <tym, którzy w dostatkach pokładają ufność (Mk 10, 24)>”. Uczniowie są zdumieni, być może znali ludzi zamożnych, którzy szczodrze rozdzielali jałmużnę, bardzo prawdopodobnie również młodzieniec, który przecież przestrzegał przykazań i nakazów Prawa, do nich należał. Tymczasem Jezus ewidentnie deprecjonuje ich zasługi jako niewystarczające. W konsekwencji uczniowie zastanawiają się między sobą: „Któż więc może się zbawić?” (Mk 10, 26). To pytanie, podobnie jak pytanie bogacza: „co mam czynić aby odziedziczyć królestwo Boże?” świadczy o niezrozumieniu przez nich praw rządzących królestwem Bożym i stawianiu akcentu na działanie ludzkie. Jezus tym razem spogląda na uczniów, niewątpliwie z nie mniejszą miłością jaką okazał młodzieńcowi, i wypowiada znamienne słowa, które dają nadzieję każdemu człowiekowi, bez względu na to kim by nie był: „U ludzi to niemożliwe, ale nie u Boga; bo u Boga wszystko jest możliwe” (Mk 10, 27). Królestwo Boże jest łaską, której tylko Bóg może udzielić swoim dzieciom. Apostołowie są dziećmi – wszak sam Jezus ich tak nazwał – ponieważ oni, mimo swoich wad i małostkowości zawierzyli Mu, zostawili wszystko i poszli za Nim. Dlatego im i wszystkim, którzy przez ich nauczanie przyjęli Jezusa jako swego Pana,  przypadło dziedzictwo tak pożądane przez młodzieńca: życie wieczne. 

                                                                             Arek