Znane, nieznane Boże Narodzenie

Polska Wigilia obfituje w liczne tradycje, które znają już małe dzieci. Ale czy wiemy skąd pochodzą i co oznaczały kiedyś, a dziś? Wyjaśnijmy niektóre z nich.

Wigilia – dawniej zwana Wilią lub postnikiem z braku potraw mięsnych na stole. Oznacza czuwanie i radosne oczekiwanie na wielkie święto.

Opłatek – wywodzi się od żydowskich placków wypiekanych na święto Paschy. W średniowieczu kościoły i klasztory rozdawały wiernym chleby ofiarne z zaleceniem by łamać się nimi w Boże Narodzenie na znak przyjaźni i przynależności do Kościoła. Do Polski opłatek już w formie białego, cienkiego placka wypiekanego w płaskich matrycach zdobionych motywami religijnymi dotarł w XVII w. i tylko tu przetrwał.

Choinka – jako drzewko zawsze zielone jest symbolem wieczności.
O przyozdabianiu sosną, jodłą i bukszpanem miejsc świętych wspomina już księga Izajasza. W średniowieczu w Adwencie w progach świątyń ustawiano takie drzewka zwane rajem. Na święta wierni zabierali je do domu. 500 lat temu protestanccy Niemcy zmienili ten zwyczaj i zaczęli ubierać choinki w domu. Za sprawą małżonka królowej Wiktorii rozprzestrzenił się on na inne kraje.

Do Polski dotarł w XIX w. i wyparł dawną tradycję ozdabiania sosnowej gałązki – podłaźniczki.

Kutia – uważana za typowo podlaskie danie wigilijne swoje korzenie wywodzi jednak z Rzymu. Pierwsi chrześcijanie podobną potrawę jadali na stypach. Pszenica symbolizuje, bowiem wieczność, a miód – szczęście w Niebie.

Szopka (Jasełka) – swoją nazwę wywodzi od jasła, czyli żłóbka. Pierwsza została wystawiona przez św. Franciszka z Asyżu w 1223r. Do XVII w. przedstawienia odbywały się w kościołach, ale ze względu na pojawienie się tematów świeckich zaniechano tego, na rzecz ustawiania figurek.

Karp – to symbol bogactwa. Nie może go zabraknąć na wigilijnym stole, by w domu panowało szczęście, a w rodzinie zgoda. Na początku XIX w. gościł tylko na stołach klasztornych i szlacheckich. Ludność wiejska uważała na Wigilii tylko potrawy z darów ziemi. Nową tradycję przyjęła jednak po I wojnie światowej.

Kolędy – pochodzą od łacińskiej nazwy pierwszego dnia miesiąca. W średniowieczu składaniu życzeń noworocznych towarzyszyły pieśni. Od XVI w. połączyły się one z melodiami kościelnymi zmieniając swą formę. Zaczęły one sławić narodzenie Jezusa. Do najstarszych polskich kolęd należy – „Przybieżeli do Betlejem”.

                                                                Agnieszka